شاید شما هم تاکنون بارها اسم شینه را از راه‌های مختلف شنیده باشید ولی دقیق متوجه نشده‌اید که شینه چیست و دقیقا چه فرقی با سیم‌ها و کابل‌های معمولی برق دارد. بنابراین در این مطلب قصد داریم شینه، انواع شینه، شینه‌بندی و سایر موضوعات مربوط به شینه را برای شما شرح دهیم.
حال اگر به دنبال کامل‌ترین اطلاعات درباره شینه هستید، این مقاله توس فیوز برای شما نوشته شده است. پس از خواندن این مقاله، به پاسخ سوالات مهم و اساسی خود درباره شینه خواهید رسید و نکات مهمی را متوجه خواهید شد.
-
شینه چیست؟
-
مقایسه شینه‌های مسی و آلومینیومی
-
مزایای استفاده از شینه در مقابل کابل چیست؟
-
انواع شینه‌ها
-
شینه‌بندی تابلو برق
-
چند نکته اصلی در شینه‌کشی تابلو برق
-
هنگام خرید شینه باید به چه نکاتی دقت کرد؟
-
سخن پایانی
شینه چیست؟
شینه یا باس بار معادل واژه Busbar می‌باشد. این تجهیز یکی از قطعات مهم در تابلو برق می‌باشد که وظیفه منتقل کردن برق به تجهیزات داخل تابلو برق را بر عهده دارد. در واقع شینه وسیله جمع و پخش انرژی در آن واحد است.
زمانی از شینه در تابلو برق استفاده می‌شود که میزان جریان عبوری بالا باشد.
شینه‌ها به شکل مکعب مستطیل ساخته می‌شوند و جنس آن‌ها معمولا مسی یا آلومینیومی می‌باشد. ولی شینه‌ای که به صورت رایج مورد استفاده قرار می‌گیرد، شینه مسی است. اصولا ظرفیت جریان شینه‌های تابلو برق باید از جریان نامی کلید تغذیه تجهیزات بیشتر باشد که این شینه‌ها طبق جریان استاندارد مشخصی تعیین می‌شوند.
شینه فرعی نیز همان شینه‌ای است که دارای آمپر کم‌تری می‌باشد. شینه‌ها معمولا با یک تیوب لاستیکی عایق‌بندی می‌شوند تا از بروز برق‌گرفتگی و سایر خطاهای انسانی جلوگیری کنند.
مقایسه شینه‌های مسی و آلومینیومی
- تحمل دینامیکی مس و آلومینیوم با یکدیگر برابر است.
- آلومینیوم در مقایسه با مس استقامت استاتیکی بیشتری دارد.
- افزایش درجه حرارتی که هنگام عبور جریان اتفاق می‌افتد، در آلومینیوم کمتر است.
- نوع حساسیت آلومینیوم و مس با یکدیگر متفاوت است. آلومینیوم در برابر اسید کلریدریک، سولفوریک و آمونیاک با ثبات می‌باشد اما در برابر بخار کلر جیوه حساس است. مس نیز در برابر بخار گوگرد بسیار حساس است و ایجاد اکسید مس می‌کند که قابلیت هدایت کمی دارد.
مزایای استفاده از شینه در مقابل کابل چیست؟
هنگامی که در تابلو برق میزان جریان الکتریکی زیاد باشد، دیگر استفاده از کابل خیلی منطقی به نظر نمی‌رسد و در چنین شرایطی شینه به کمک می‌آید. شینه به مراتب تجهیز قوی‌تری در مقایسه با کابل می‌باشد. اصولا کابل‌ها و سیم‌ها در ولتاژهای پایین کاربردی و رایج هستند.
حال در ادامه به تعدادی از مزیت‌های شینه در مقایسه با کابل اشاره می‌شود.
- راحت‌تر عبور کردن جریان در شینه، به دلیل مستطیلی بودن شینه که وسیع‌تر از کابل می‌باشد.
- امکان راحت‌تر تعویض کردن آن‌ها
- استحکام بیشتر
- امکان انشعاب‌گیری راحت‌تر، با ایجاد سوراخ به وسیله پیچ و مهره
- زیبایی منحصر به فرد
انواع شینه‌ها
فاز
در شینه فاز ظرفیت الکتریکی آن معمولا نباید از ۱۵۰ درصد شدت جریان نامی کلید اصلی تغذیه تابلو کمتر شود.
ارت و نول
شینه ارت و نول، ترمینالی است که برای اتصال هادی‌های حفاظتی که شامل هادی‌های همبندی (برای هم ولتاژ کردن) و هادی‌های اتصال زمین عملیات، پیش‌بینی و نصب می‌شود.
کاربرد
- شمش با مقطع مستطیلی
کاربرد این نوع شینه بیشتر در تاسیسات داخلی می‌باشد و جنس آن نیز معمولا مسی است.
- لوله‌ای
کاربرد این نوع شینه برای جریان‌های نامی بیشتر از ۳۰۰۰ آمپر می‌باشد.
- شینه هدایت جریان
این نوع شینه به شینه لک نیز مشهور می‌باشد. از این نوع شینه برای اتصال سرفازها استفاده می‌شود و کاربرد آن در ژنراتورهای بزرگ می‌باشد.
شینه‌بندی تابلو برق
اصولا در تابلو برق‌ها برای مدیریت و کنترل جریان برق از کابل‌کشی استفاده نمی‌کنند، که این مسئله بستگی به جریان تابلو برق دارد. به این صورت که اگر جریان تابلو برقی از 125 آمپر بیشتر باشد، به دلیل آمپر بالا و حجم بالای کابل و سیم شینه‌بندی جایگزین کابل‌کشی می‌شود.
چند نکته اصلی در شینه‌کشی تابلو برق
انتخاب رنگ شینه
انتخاب رنگ شینه‌ها در تابلو برق از آن جهت اهمیت دارد که تشخیص فاز و نول راحت‌تر صورت پذیرد. ترتیب رنگ‌ها در شینه‌ها از بالا به پایین به صورت جدول زیر می‌باشد:
تعیین ابعاد شینه‌کشی در تابلو برق
محاسبه و تعیین ابعاد شینه کار راحتی می‌باشد و فقط کافی است تا با در نظر گرفتن جریان اسمی کلید، اندازه لازم شینه را با کمک جدول‌های استاندارد انتخاب شینه به دست آورد.
خم کردن شینه
از آنجا که عمده کاربرد شینه در تابلو برق‌ها می‌باشد، لذا برای استفاده از آن می‌توان برای زاویه دادن در جهت‌های مختلف آن‌ها را خم کرد. خم کردن شینه‌ها به صورت دستی امکان پذیر نمی‌باشد و برای این کار از دستگاه فلز‌کاری شینه استفاده می‌شود.
زاویه خم شینه نیز باید مطابق با استانداردهای مربوطه صورت پذیرد.
هنگام خرید شینه باید به چه نکاتی دقت کرد؟
همان‌طور که به آن اشاره شد، شینه‌ها در رنگ‌بندی‌های مختلفی به کار برده می‌شوند. ولی در هنگام خرید شینه عوامل مهم‌تری نسبت به رنگ‌بندی وجود دارند. این دو عامل اصلی قطر شینه و درجه حرارت قابل تحمل هستند که هنگام خرید بایستی به آن‌ها توجه ویژه‌ای کرد.
بدیهی است که هر چه قطر شینه بیشتر و درجه حرارت قابل تحمل آن نیز بیشتر باشد، شینه کیفیت بهتر و طول عمر بیشتری خواهد شد.
سخن پایانی
در این مقاله درباره شینه، انواع شینه ، مزایای استفاده از شینه و شینه‌بندی تابلوهای برق صحبت کردیم. همان‌طور که می‌دانید تابلوهای برق به دلیل وظیفه خاصی که بر عهده دارند، از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در مدارهای الکتریکی و تابلو برق علاوه بر شینه، تجهیزات برقی مهم دیگری نیز همچون کلید مینیاتوری، کلید محافظ جان، کنتاکتور و… به کار می‌رود.
بنابراین برای هر مکانی که در نظر دارید از تابلو برق و تجهیزات برقی استفاده کنید، از تجهیزات باکیفیت و استاندارد استفاده کنید تا در آینده دچار مشکلات امنیتی و فیزیکی نشوید.